Çalışanlarının uzaktan çalışmalarını hayal dahi edemeyecek yöneticiler, geçen yıl mart ayının üçüncü haftasında hayatlarının şokunu yaşadılar. Çünkü işin doğasının elverdiği türden iş yapanlar için evden çalışmak bir seçenek olmaktan çıktı ve zorunluluk oldu. Hiç şüphesiz uzaktan çalışmak ve uzaktan çalışanları yönetmenin iki temel zorluğu var. Birincisi performansı yönetmek, ikincisi de bağlılığı sağlamak. Ancak hâlâ bunu içine sindiremeyen ve eski 'güzel günlerin' geri gelmesini bekleyen yönetici ve iş sahipleri var. Orta yaşın üzerinde ve kendi yollarının doğruluğuna inanan aile şirketlerinin kurucu babaları veya onların temsilcileri bunların başında geliyor. Ancak küresel ölçekte yapılan ve Türkiye'yi de içine alan çalışmalar, pandemi sonrasında iş gücünün yüzde 25'ten fazlasının evden veya uzaktan çalışacağını ve birçok kurumun çalışanlarına bu imkanı sunacağını gösteriyor.

BALAYI VE SONRASI

Başlangıçta pandeminin kısa zamanda biteceği düşünülmüş, doğuracağı sorunlar hafife alınmış ve öngörülememişti. İşe gitmek için evden çıkmamak herkese iyi gelmiş, Zoom ve Teams toplantıları önceleri eğlenceli gözükmüştü. Bu adeta bir balayı gibiydi ancak zaman geçtikçe ve koşullar değişmeyip yeni durum süreklilik kazandıkça algı değişmeye başladı. Haftada 50 saatten fazla çalışmanın tükenme açısından risk, 60 saatten fazla çalışmanın ise yüksek risk oluşturduğu görüldü. Microsoft'un 31 iş kolunda, 31 bin tam zamanlı çalışanı içine alan araştırmasına katılanların üçte ikisi, insanlarla ve ekipleriyle ilişki içinde olmayı büyük bir özlemle beklediğini ortaya koydu. Araştırmaya katılanların yüzde 37'si, ofis dışında oldukları için yöneticilerinin kendilerinden daha fazla talepte bulunduğunu, yüzde 54'ünün aşırı çalıştığını hissettiğini, yüzde 39'u ise tükendiğini söyledi. (1) Tükenme (burn out) iş otamında iyi yönetilemeyen kronik stres sendromudur ve Dünya Sağlık Teşkilatı ancak 2019 yılında bunu bir sağlık sorunu olarak kabul etmiştir.

EVDEN ÇALIŞANLAR NE DÜŞÜNÜYOR?

Araştırmaya katılanlar evden çalışma nedeniyle toplantıların daha uzun sürdüğünü, iş yükünü ayarlamakta zorluk yaşadıklarını, e-posta miktarı ve zamanını yönetemediklerini bildirmişlerdir. Çalışanların yüzde 89'u 'iş hayatının kötüleştiğini', yüzde 85'i 'iyilik halini olumsuz etkilediğini', yüzde 62'si son üç ayda 'sık' veya 'çok sık' tükenme duygusu yaşadıklarını, yüzde 57'si pandeminin işin merkezi olduğunu bildirmiş, ancak yüzde 2'si halinden memnun gözükmüştür. Çalışanlara sunulan yoga, mindfulness gibi uygulamaların, başlangıçta yarattıkları heyecanın aksine sorunların çözülmesinde yaraya yapıştırılan flaster işlevi görmenin ötesine geçmediği anlaşılmıştır. (2).

İŞ-ÖZEL YAŞAM DENGESİ KURULAMIYOR

Eski kuşağı temsil eden yöneticiler, uzaktan çalışma düzeninde işlerin üstün körü yapıldığını düşünüyor. Buna karşılık Z Kuşağı olarak tanımlanan 18-25 yaş aralığındaki çalışanlar, iş ve özel yaşam dengesini kuramamaktan yakınıyor, işe bağlanmak ve heyecan duymak konusunda zorluk yaşadıklarını ve toplantılara yeni fikirler getiremediklerini söylüyorlar. Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri, koşullar normale döndükten sonra çalışanların yüzde 41'inin yeni bir iş arayışına girecek olmaları... Microsoft Kıdemli Araştırma Direktörü Dr. Nancy Baym, pandemi öncesine kıyasla uzaktan çalışmanın kurum içinde silolaşmayı artırdığını, uzaktan çalışmaya geçildiğinde başlangıçta yüksek olan etkileşimin zamanla azaldığını ve bu şekilde çalışmanın yaratıcılığı körelttiğini söylüyor.

ESNEK ÇALIŞMA DEVAM EDECEK Mİ?

Geçtiğimiz ay New York Times'ta yer alan bir haberde Citigrup'un, 'Ekransız ve Zoom'suz Cuma Günleri' uygulamasını başlattığı bildirildi. (3) LinkedIn'in çalışanlarına streslerinde arınmaları için bir hafta ücretsiz izin verdiği yakın zamanda ajanslara düştü. BBC Digital'de, Goldman Sachs CEO'su David Soleman'ın, "Evden çalışmak en kısa zamanda düzeltilmesi gereken bir sapmadır" sözleri manşete taşındı. (4) Evden çalışmak, kişinin hayatını kontrol etmek, bağımsız olmak ve esneklik gibi sağladığı imkanlarla, karşı koyulması güç bir eğilim olarak karşımızda duruyor. Microsoft'un araştırmasına katılanların yüzde 70'i bütün kaygılarına rağmen, koşullar normale döndükten sonra, belirli bir şekilde esnek çalışma isteğini belirtmişlerdir.

KİMLER KAZANÇLI?

Diğer taraftan Microsoft, Amazon ve Apple gibi büyük teknoloji şirketlerinin, işin evden veya uzaktan yapılmasını sağlamak adına güçlü teşvikleri de dikkat çekiyor. Uzaktan çalışma düzeni doğal olarak bu şirketlerin sunduğu hizmetlere olan talebin artmasına neden olacak. Uzaktan çalışmanın yaygın bir uygulama haline gelmesinin doğal sonuçlarından biri, kurumların kira giderlerinden hatırı sayılır tasarruf sağlamaları, bir diğeri de coğrafi sınırlamalardan bağımsız nitelikli çalışanları istihdam etmelerine imkan vermesi...

HANGİ KURUMLAR DAHA AZ ETKİLENİYOR?

Pandemi sürecinde bütün çalışanlar aynı şekilde etkilenmiyor. Bu konuda bireysel nedenleri bir tarafa bırakarak, bu süreçten daha az olumsuz etkilenen kurumların özelliklerine bakmak öğretici olabilir. Pandemi öncesinde çalışanlarının içselleştirdiği güçlü bir misyona ve tanımlanmış değer sistemine sahip kurumlar, bu süreci daha az sarsılarak veya sarsılmadan geçiriyor. Çalışanlara seslerini duyurma imkanı sunan ve bu sese karşılık veren kurumlar, doğabilecek sorunları önledikleri gibi kurumsal bağlılığı da artırmışlardır. Çalışanlara tükenmeyle başa çıkmak konusunda yardımcı olan özelliklerin başında anlam duygusu hissetmek geliyor. Ancak en belirleyici olan empatik bir yöneticiye sahip olmaktır. Yöneticinin görünür olması da sürecin yönetilmesini kolaylaştıran faktörler arasında yer alıyor.

SONUÇ

Çok sayıda araştırma; uzaktan çalışmaya geçilmesinden 13 ay sonra, evlerinden çalışanların daha stresli ve mutsuz olduklarını beyan etmelerine rağmen, bu çalışma düzeninin hayatları üzerinde çeşitli düzeylerde kontrol imkanı vermesi nedeniyle, çok büyük çoğunluğun uzaktan çalışmayı tercih edeceğini gösteriyor. Bu gelişmeler gelecekte çalışanlarına ilham veren, iş birliğini teşvik eden, onlara anlamlı bir iş yaptıklarını hissettiren, değerlere dayalı kimlik oluşturan ve eğlenceli bir çalışma ortamı yaratan kurumların, yetenekli çalışanların tercih edeceği kurumlar olacağını gösteriyor.

Kaynaklar:

1-https://ms-worklab.azureedge.net/files/reports/hybridWork/pdf/2021_Microsoft_WTI_Report_March.pdf

2-Jennifer Moss. Beyond Burnout. HBR, Feb. 2021

3-New York Times, 24.03.1921

4-BBC.com 56192048