Bir ülke düşünün, önümüzdeki 10 sene içinde ülkesine 3 trilyon dolar yatırım yapacağını ilan etmiş. Ağırlıklı olarak petrol ve petrokimya ürünlerinin ve devlet kurumlarının oluşturduğu ekonomisinde özel sektörün payını yüzde 65'e çıkarmayı; biyoteknoloji, dijital ekonomi, ilaç, sağlık, profesyonel hizmetler, finansal hizmetler ve turizm sektörlerinde büyümeyi hedeflemiş. Yılda 200 milyar Amerikan doları petrol geliri elde eden bu ülke, dünyanın en zengin 6'ncı devlet fonunun (Public Investment Fund-PIF) sahibi ve bu fonun varlıklarının 2 sene içinde 1 trilyon dolara, 2030 senesinde ise 2 trilyon dolara ulaşacağı öngörülüyor. Bu ülke Suudi Arabistan... Türkiye, Orta Doğu'nun yeni güç merkezi olmak için 3 trilyon dolar harcayacak olan bu ülkeye özel ülke stratejisi kurgulamalı ve bu ülkede stratejik pozisyon almalı.

DEĞİŞİM BAŞLADI

Son 1.5 senedir sıkça Suudi Arabistan'a gidiyorum. Değişim sokakta, otellerde ve mağazalarda hissediliyor. Her yerde yabancı iş insanları, iş bağlantısı yapmak için dolaşıyorlar. Ülke kendine güveniyor ve bir cazibe ve ekonomi merkezi olmaya çalışıyor. Her gün yabancı şirketlerle yeni bir ortaklık veya yeni ihale sonuçları açıklanıyor. Kamu kurumlarında değişim ise çok büyük. Kamu performansı kriterlere ve hedeflere bağlanmış ve neredeyse özel sektörden daha fazla çalışıyorlar. Türk inşaat şirketleri Suudi Arabistan'da güzel projeler zaten yaptılar ve para kazandılar. Tanınıyorlar. Yapı Merkezi, Limak, Enka, Rönesans, IC Holding, Mapa, Rixos, Kalyon İnşaat ve Doğuş İnşaat Suudi Arabistan'da iş yapmış ve yapmak için halen aktif çalışan, teklif veren inşaat şirketlerinden. Dünyanın en büyük altıncı demiryolu inşaatçısı olan Yapı Merkezi, Suudi Arabistan Demiryolu İdaresiyle ortak geliştirilebilecek projeleri hayata geçirmek üzere yakın zamanda niyet mektubu imzaladı ve Suudi Arabistan'ın TOGG'u olan CEER projesine teklif vermek için özel olarak davet edildi.

600 MİLYAR DOLAR İNŞAAT HARCAMASI YAPILACAK

Ülke çılgın giga projelere sahip. Sadece giga projelerin toplam bedeli 880 milyar dolar. Neom, Al Ula, Boutique, New Murabba, Roshn, King Salman Havalimanı, King Salman Park, Red Sea Global-Amaala, Diriyah Gate, Qiddiya, Asır, Rua al Madinah, Cidde Merkezi yenilenmesi konuşulan giga projeler. Bunlara ek olarak ülkenin kalkınması için fabrikaların kurulması, yerleşim merkezlerinin büyümesi, yenilenmesi, büyük altyapı inşaat işlerinin yapılması gerekiyor. Sadece 2030 yılı sonuna kadar Suudi Arabistan'da 600 milyar dolarlık bir inşaat harcaması yapılacak. Bunun yarısı ise neredeyse sadece Riyad'da gerçekleşecek.

TÜRKİYE, BU PASTADAN PAY ALMALI

Körfez Bölgesi 2003 senesinden beri yaklaşık 2.4 trilyon dolarlık bir inşaat pazarı. Bu pazarın yarısından fazlası, 1.5 trilyon dolarlık kısmı, bölge dışından şirketler tarafından inşa edildi. En büyük inşaat grubu Koreliler, 240 milyar dolarlık inşaat yaptılar. Biz Türkler ise sadece 42 milyar dolarlık inşaat yaptık. Şimdi sadece 1 ülkede, bölgede 20 yılda harcanan toplam para kadar bir yatırım yapılacak. Bu pastadan pay almak ancak ülke spesifik stratejiler ve devlet politikalarıyla mümkün. Engineering News Record (ENR), dünyanın en büyük 250 inşaat şirketi sıralamasında Türkiye, 42 inşaat şirketiyle dünyadaki en büyük ikinci inşaat ürünü üreten ülke. Birinci sırada ise 79 inşaat şirketiyle Çin yer alıyor. İnşaat şirketlerimiz Suudi Arabistan'da yüksek katma değerli inşaat projelerine konsantre olmalı ve her inşaat şirketinin yapacağı, ucuz harcıalem işlere zamanlarını harcamamalı.

"Türk inşaat sektörü tedarikçileri ivedi olarak Suudi Arabistan'ı hedef listelerine almalı. Depolarını açmalı. Suudiler yerel ürün üretimine ve kendi projelerinde yerel ürün kullanılmasına (lokalizasyon) çok önem veriyorlar. Hatta projelere ürün satmak isteyen üreticilerin bölgesel genel merkezlerini Suudi Arabistan'a getirmelerini şart koşuyorlar"

DEVLET-ÖZEL SEKTÖR EL ELE VERMELİ

880 milyar dolarlık giga projelerin henüz sadece 60 milyar dolarlık kısmı, diğer bahsi geçen projelerin de daha ancak yüzde 10-15'lik kısmı ihale edilmiş durumda. Suudi Arabistan inşaat pazarından yüksek pay alabilirsek, ortalama yüzde 7-10 kârlılıkla yürütülen Suudi Arabistan projeleri, Türk inşaat şirketlerine devamlı gelir getiren ihracat kalemlerinden biri olabilir. Bu projelerde kullanılan malzeme, teknik danışmanlık ve Türk alt yüklenicilerin elde edeceği kârlar da bu kârlılığın üzerine geleceği için ülkemiz için toplam kârlılık çok daha yüksek olabilir. Giga projeler dışında Suudi Arabistan'da 2023 senesinde 20 milyar dolarlık enerji, ulaşım, petrol, kimya, su tesisi ihale edildi. Türk şirketlerinin almış olduğu toplam ihale tutarı ise yaklaşık 3 milyar dolar düzeyinde. Ülke olarak Suudi Arabistan'da 2030'a kadar 100-150 milyar dolarlık ihale almak için devletimiz ve özel sektörümüz el ele vermeli, devlet politikası oluşturulmalı. Veri merkezleri, hastaneler, su arıtma tesisleri, nükleer santraller, yenilenebilir enerji üretimi, elektrikli araç fabrikası, tren yolu, havalimanı, asma köprüler, tüneller ve petrokimya tesisleri gibi kompleks yatırımların inşaatına odaklanılmalı. İnşaat projesi ne kadar zor olursa bizim için o kadar iyi ve katma değerli. Mühendisliğimiz iyi, tecrübemiz de var.

KGF VE TÜRK EXIMBANK ŞİRKETLERE DESTEK İÇİN DEVREYE GİREBİLİR

Şu anda inşaat şirketlerimizin teminat mektubu limitleri, bu projelerin çoğuna girmelerine yeterli olmayacak. Türk bankacılık sektörünün tek bir ülkeye verebileceği teminat mektubu riskinin ise bir tavanı olacak. İleride projeler daha da büyüdükçe devlet ve özel sektör bankaları daha fazla riske girmek istemeyebilirler, bu sebeple KGF ve Türk Eximbank'ın desteği büyük önem taşıyor. Ek olarak devlet bankalarımız, Suudi Arabistan'da şubesi olan veya Suudi Arabistan menşeli ortaklığa sahip Türk özel bankalarımız, Suudi Arabistan özelinde projeler inşa edilirken nakit akışında oluşabilecek eksik nakit akışını yönetmek için de yapılandırılmış özel krediler kurgulayabilirler. Suudi Arabistan, dünyada Eximbank sigortalı kredilerin yoğunlukla kullanılmaya başladığı bir ülke haline gelmiş durumda. Türk Eximbank Suudi Arabistan özelinde özel tasarlanmış ürünler çıkarabilir.