Metaverse veya 'öte dünya'; insanların birbirleriyle dijital kimlikleri ve avatarlarıyla etkileşim içinde oldukları internetin sanal dünyaya evrilmesi olarak tanımlanıyor. Zuckerberg'e göre ise metaverse; "Sosyal teknolojinin sınırlarını sonsuzluğa genişletmesidir." Sosyal medyanın bugünkü haliyle kişisel mahremiyeti ölçüsüzce ihlal ettiği ve sadece kullanıcılara belirli ticari ürünleri pazarlamakla kalmayıp, aynı zamanda siyasetçileri de pazarladığını ve referandumların sonucunu değiştirdiğini biliyoruz. Öte evrenin sunacağı imkanlar, insanlarda yaratacağı bağımlılık ve mahremiyet ihlalleriyle çok daha büyük bir sorun oluşturma potansiyeline sahip. Blokzinciri teknolojisi, denetimi kamu ve merkezi otoritenin elinden alıp, bireylere vermek ve böylece toplumları en üst düzeyde 'demokratikleştirme' iddiasındadır. Ancak bu evreni ellerinde bulunduran teknoloji şirketlerinin kendilerinin veya tercih ettikleri siyasal aktörlerin emrine sunarak 'dijital diktatörlükler' doğmasına yol açmaları çok mümkündür. İnsanlar her an hayatlarının içinde olan bu ortamın verdiği mesajlar sonucunda, önlerine koyulan 'güvenlik için demokrasiden', 'refah için özgürlüklerinden' vazgeçmeye gönüllü olacaktır.

İNSAN PSİKOLOJİSİ NASIL ETKİLENECEK?

Aşırı teknoloji kullanımının akıl ve ruh sağlığını nasıl etkileyeceği konusunda ipuçları veren çok sayıda araştırma yapılmıştır. Phil Reed'in derlemesi, bu konuda yaşanacaklar konusunda fikir veriyor. (1). Sanal etkileşim içine girmenin en çarpıcı sonucu, halüsinasyon ve delüzyona eğilimli psikotik eğilimleri olan kişiler için büyük bir tehdit oluşturması olacak. Doğacak olumsuz sonuçlar bununla da sınırlı değil. Dijital teknolojinin aşırı kullanımının somatik semptomlarında yüzde 6, depresyon semptomlarında yüzde 4, paranoid fikirlerde ve ciddi akıl sağlığı sorunlarında binde beş artış olduğunu ortaya koymuştur (2). Şizofreni benzeri semptomları olanlar için metaverse'in sunduğu öte evren, gerçek hayattan kaçmak isteyenler için bir güvenli cennet (safe haven) olacaktır. Öte evrenin 'normal' sayılan insanların hayatlarını nasıl etkileyeceği ise yaşanarak görülecek. Muhtemel sonuç, sanal dünyanın insanları gerçeklerden kopartacağı, sorumluluklarından uzaklaştıracağı ve genel popülasyonda delüzyonal ve psikotik semptomların daha sık görülecek olmasıdır.

SONUÇ

Eğer beklenen olursa; farklı oyun, eğlence, eğitim ve en önemlisi iletişim modelleri doğacak ve bunlarla birlikte yeni davranış modelleri ortaya çıkacak. Henüz bunları nasıl yöneteceğimiz konusunda bir el kitabı yok. Belki de çıkmakta olduğumuz yolculuğun en eğlenceli ve heyecan verici tarafı da bu olacak. Ticari hayat yeni bir mecra kazanacak, platformdaki her özellik için farklı uzmanlık alanları ve onlarsız başarılı olamayacağımıza bizi ikna etmeye çalışan koçlar türeyecek. Ancak yukardaki bulguları değerlendirdiğimizde bir dijital teknoloji şirketinin süslü vaatlerinin yanı sıra, riskleri konusunda yeterli bilimsel ön hazırlık yapmadan, halk sağlığı üzerinde yıkıcı potansiyeli olan bir ürünü piyasa sürmeye hazır olduğunu da unutmamak gerekiyor.

Kaynaklar

Reed, P: Will the Metaverse impact mental health? Psychology Today, October, 2021

Ha, J.H., Yoo, H.J., Cho, I.H., Chin, B., Shin, D., & Kim, J. H. (2006). Psychiatric comorbidity assessed in Korean children and adolescents who screen positive for Internet addiction. Journal of Clinical Psychiatry, 67(5), 821.