Sağlık turizmi dünyanın en eski turizm türlerinden biri. Antik Yunan'dan bu yana hastalar şifayı uzak yerlerde aradılar ve aramaya devam ediyorlar. Nitekim Türkiye de son yıllarda sağlık turizminin en gözde destinasyonları arasında. Hem maliyet avantajı, hem gezme fırsatı, hem de kaliteli teknolojik altyapı sunan Türkiye, uluslararası hastaların tercihlerinin başında geliyor. Üstelik bazı alanlarda Türkiye'de tedavi olmak birçok Avrupa ülkesine göre yüzde 60'a varan oranlarda daha ucuz. Durum böyle olunca da Türkiye'de sağlık turizmi her geçen gün büyüyor. Pandemi koşullarının araya girmesinden dolayı biraz yavaşlama görülse de, özellikle 2024 yılında sağlık turizmi alanında ciddi bir ivme bekleniyor. Türkiye'nin bulunduğu coğrafi konum, sağlık teknolojileri, yetişmiş sağlık ekibi ve döviz kurlarındaki yükselişler sebebi ile sektöre olan ilgi her yıl yüzde 30'un üzerinde büyüme kaydediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2023 yılında toplam 1.5 milyon kişi sağlık hizmeti almak için ülkemize geldi ve buradan elde edilen gelir 3 milyar dolar tutarında gerçekleşti.

EN FAZLA SAĞLIK TURİSTİ AVRUPA'DAN GELİYOR

Sağlık turizmi için Türkiye'ye en fazla Avrupa'dan geliniyor. Almanya, İtalya, Fransa, Hollanda, Belçika, İspanya gibi ülkeler çok yoğun bir şekilde saç ekimine geliyor. Estetik cerrahide de Avrupa'dan çok yoğun akım alınıyor. İkinci olarak en fazla Orta Doğu ülkelerinden, üçüncü sırada ABD'den, dördüncü sırada İngiltere'den sağlık turistleri geliyor. Asya ülkelerinden; Japonya'dan, Çin'den, Kore'den yavaş yavaş gelişler artmaya başladı. Estetik cerrahide de çok yoğun Avrupa'dan akım alınıyor. 2023 yılı Sağlık Turizmi Teşvikleri kapsamında sağlık kuruluşlarının acente komisyon giderleri de desteklendi. En fazla 5 yıl boyunca yüzde 60 oranında ve yıllık en fazla 2 milyon 404 bin TL destek sağlanıyor. Uzmanlara göre bu rakamlar çok önemli. Ayrıca muayenehaneler ve poliklinikler için yıllık üst limit 480 bin TL olarak belirlendi. Bu devlet teşvikleri sağlık alanında firmaların daha cesur yatırımlar yaparak büyük atılımlarda bulunmasını ve ülkemizin dünya üzerinde sağlık turizminde üst sıralara yerleşmesini sağladı. Türkiye, medikal turizm, SPA, wellness gibi alanlarda dünyaya liderlik ediyor. Diğer ülkeler arasında öne çıkan çok ciddi hizmetleri mevcut.

"YAPAY ZEKA SAĞLIK TURİZMİNDE DE ETKİSİNİ ARTIRIYOR"

Sanitas SPA Kurucu Ortağı ve Medulux Sağlık & Seyahat Acentası Kurucusu Şebnem Akman Balta, "Yapay zekanın; hastanelerin, kliniklerin, doktorların hastayı daha iyi anlama ve tedavilerini kişiselleştirme konusunda büyük desteği olacak" diyor.

Son yıllardaki artış oranları göz önünde bulundurulduğunda 2024 yılında 2 milyon sağlık turisti ile 3 milyar doların üzerinde sağlık turizmi geliri öngörüldüğünü kaydeden Sanitas Spa Kurucu Ortağı ve Medulux Sağlık & Seyahat Acentası Kurucusu Şebnem Akman Balta, "Aslında ülkemizde beklenen sağlık turisti sayısı artmakla birlikte beklenen gelir hedeflenen doğrulta ilerlemiyor" diyor. Öte yandan yapay zekanın Türkiye'nin sağlık turizmine etkili bir şekilde pazarlama metodu olarak da katkı sağlamaya başladığını vurgulayan Balta, "2024 yılında büyük bir güç olarak yapay zekanın hastanelerin, kliniklerin, doktorların hastayı daha iyi anlamak ve tedavilerini kişiselleştirme konusunda büyük desteği olmaya başladı" yorumunda bulunuyor.

(Sanitas SPA Kurucu Ortağı ve Medulux Sağlık & Seyahat Acentası Kurucusu Şebnem Akman Balta)

SAĞLIK TURİZMİ SEFERBERLİK İSTİYOR

Türkiye sağlık turizminin geliştirilmesinde son 20 yılda sağlıkta gerçekleştirdiği reformlar ve yatırımlar nedeni ile çok hızlı bir çıkış yaptı. Özellikle 2012'den itibaren Ticaret Bakanlığı'nın sağlık turizm tanıtım teşvikleri ve destekleri ile sağlık turizminde yapılan global tanıtım ve etkinlikler, bu çıkışta önemli rol oynadı. Böylece 2015'te, ABD ve Almanya'dan sonra gelir bakımından 3. sıraya yerleştik ve halen konumumuzu koruyoruz. Bundan tam 20 yıl önce yola çıkarken koymuş olduğumuz hedefimiz 2023'te sayısal bakımından 2 milyon sağlık turisti ile gelir bakımından 20 milyar dolar gelir elde etmekti. Sağlık turizminin sekiz segmentini geliştirmek suretiyle ve devlet özel sektör iş birliği ile 20 yıl önce koymuş olduğumuz hedeflerimize ulaşmış durumdayız. Sekiz segmentte -tıp, diş, termal, spa, spor, engelsiz, sağlıklı yaşam ve ileri aktif yaşam turizmi- 2023'te ülkemize gelen turist sayısı 3.1 milyon oldu ve 20.7 milyar dolar elde edildi. Geçen seneye göre hasta sayısı yüzde 16.3, gelir ise yüzde 19 oranında artış gösterdi. Üstelik 2023 yılı hasta başı gelirlerimiz 2022'ye göre artış gösterdi. Bunun başlıca sebepleri ise her geçen gün ülkemizin daha ağır vakalar ve uzun süreli tedaviler için tercih ediliyor olması.

Medikal turizmde onkoloji ve estetik öne çıkıyor

Medikal turizm ile ülkemize gelen hastalar, tedavileri için en çok İstanbul'u tercih ediyor. İkinci sırada Antalya yer alırken Ankara, İzmir ve Bursa ilk beş sıralamasını oluşturuyor. Türkiye genelinde ise 187 ülkeden gelen sağlık turistlerini 44 ilde ağırlıyoruz. Bu sıralama termal turistinde elbette değişiyor. Termal turizminde Denizli-Pamukkale başı çekerken ardından İzmir ve Afyon geliyor. İleri aktif yaşamda (geriatri) ise 1. sıradaki Antalya'yı, Muğla ve Aydın takip ediyor. Medikal turizminde gelenlerin yüzde 32'sinin onkoloji, yüzde 19'unun ise estetik için Türkiye'yi tercih ettiği görülüyor. Geri kalan yüzde 49 ise 60'tan fazla tedavi için geliyor.

Hedefler büyük

Medikal turizmde 2025 hedefimiz; 2 milyon hasta ve 20 milyar dolarlık gelir. Termal turizminde ise hedeflenen 10 termal kenti ve kür merkezlerini istediğimiz seviyeye çıkartabilirsek 1 milyon termal turist ve 5 milyar dolar hedefine ulaşabiliriz. İleri aktif yaşam turizminden ise İçişleri Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı'nın yapacağı ortak bazı düzenlemeler ile 2 milyon ileri aktif yaşam turisti ile aylık 1.800 Euro =2.083 USD gelir ve ortalama 6 ay kalış süresi ile 25 milyar dolar gelir elde edebiliriz.

Aslında bazı yasal düzenlemeler yaparak ve hızlı kararlar alarak uygulamaya geçersek genel olarak sağlık turizminden hatta tek başına üç segmentten 50 milyar dolar gelir elde edebiliriz. Başta medikal turizm, termal turizm ve geriatri turizm olmak üzere, Ticaret Bakanlığı üzerinden 2012'den bu yana sağlık turizminde 3 segmentte ciddi destekler veriliyor.

Destekler yeniden dizayn edilmeli

Ancak Ticaret Bakanlığı'nın tasarruf tedbirleri nedeni ile son dönemlerde uygulamalarda bazı kısıtlamalara gittiğini görüyoruz. Bu konuları görüşmek üzere yeni dönem Ticaret bakanımızdan randevu talep ettik ve görüşmek için onay bekliyoruz. Uygulamaları ve teşviklerin kullanımları konusunun yeniden masaya yatırılarak bu dönemdeki kısıtlı bütçeleri en verimli şekilde kullanmak zorundayız. Ancak bunu da bizler gibi aktif STK ve iş birlikçi kurumlar ile Ticaret Bakanlığı'nın sıkça toplanarak yeni pazarlar ve stratejileri konuşuyor olması gerekir.

Vize süresi kısalmalı

Ülkemize gelmek isteyen hastaların en önemli engeli ise İçişleri Bakanlığı'nın normal turistler için uyguladığı 'İSTİZAN' sorgulama uygulaması olarak çıkıyor karşımıza. Son 10 yıldır Afrika pazarında ciddi tanıtımlar yaptık ve aktif olarak Afrika'nın 38 ülkesinden hasta almaya başladık, ancak İSTİZAN uygulaması elimizi bağlıyor. Bu uygulama hastalar için yapılmamalı, yapılacak ise de 24 saat içerisinde sorgulaması tamamlanıp elçiliklere onay verilmesi gerekiyor. İçişleri Bakanlığı'na bağlı Göç İdaresi'nin yürüttüğü bu uygulama 15-60 gün sürüyor. Afrika vatandaşları için diğer birçok ülke benzeri sorgulamaları yapıyor. AB ülkeleri için schengen vize ita süresi 3-5 iş günü, İngiltere 3-5 iş günü, ABD 2-3 gün, Dubai 24 saat online, Hindistan 24 saat online ve Tayland kapıda veriyor. Bu uygulamanın ülke güvenliğimiz ve göç kontrolü için yapılması elzem ise diğer ülkelerin sürelerine yakın hatta daha hızlı sürelerde vize verir hale gelirsek, sadece Afrika'dan sağlık turizminde yılda 5 milyar dolar ek gelir elde ederiz.

Yüksek potansiyeli kullanmalıyız

Tüm diyanetlere ve önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir ülkeyiz ve bu özelliğimizin maalesef çok farkında değiliz. Son 30 yıldır tüm pazarlama planlarımızı deniz-kum-güneş ve her şey dahil üçgeninde sınırlı tutuk. Lokomotif olan deniz-kum-güneş ve her şey dahil kitlesel turizmin önü sıra kültür, din ve sağlık turizmini öne çıkararak elimizdeki gerçek değerleri alıcıları ile ve meraklıları ile buluşturma zamanımız geldi. Dünya sıralamasında turizmde ilk 5'te yer alan ülkelerin çok üstünde kaliteli yatırımlarımız ve kültürel mirasımız var ama biz hala 5. sırada yer alıyoruz. Bu durumdan çıkmak ve gerçek turizm değerlerine ulaşabilmek için Kamu-Özel sektör birlikte çalışma yöntemlerini geliştirip bir an evvel hep birlikte seferber olmamız lazım. Topyekûn bir turizm seferberliğine ihtiyacımız var. Bununda başını çekmesi gereken Dışişleri, Ticaret, İçişleri, Sağlık, Kültür ve Turizm bakanlıklarımız ile turizm STK'larımız olmalı. Dünya Göç istatistiklerine bakıldığında yaş ortalaması 19-55 yaş arası belirgin bir şekilde yansımakta, dolayısı ile 55 yaş ve üstü dünya vatandaşı artık emekli oluyor ve ekonomik özgürlüğe ulaşmış oluyor, Bu nedenle +55 yaş dünya vatandaşlarına ülkemizin kapılarını açıp 180 gün herhangi bir oturma izni almadan ülkemizde uzun süreli konaklama imkanı tanırsak o zaman sağlık turizminin tüm segmentlerinde dünyada tercih edilir ve 1. sıraya oturmuş oluruz. Gerekli aksiyonlar alınırsa 2025'te 5 milyon sağlık turisti ile 50 milyar dolar gelir elde edebiliriz.