2026'da 300 milyar dolara ulaşmak isteyen ihracat sektöründe yeni rota belirlendi. Alanda yakalanan ivmenin arkasında imalat sektörü olduğuna dikkat çeken Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, "Öne çıkmasını arzuladığımız bölgeler açısından baktığımızda ise bizim odaklandığımız en önemli bölge uzak doğu Asya bölgesi. Hem büyük ekonomileri hem de yüksek nüfusu ile bu ülkeler bizim radarımızda olacak" diyor. Olpak'a sorduğumuz soru ve aldığımız yanıtlar şu şekilde:

*Öncelikle DEİK olarak Türkiye'nin ihracatını nasıl değerlendiriyorsunuz?

İhracatımız 2021 yılında, yıllıklandırılmış olarak 212 milyar doları geçmişti; bu elbette son derece sevindirici bir gelişme. Aylık bazda 20 milyar doları geçen son aylardaki rakamları değerlendirerek, bu yıl bile 240 milyar dolar civarında bir ihracatı yakalamamız mümkün görünürken, 2021 yılında bu rakamın daha üst seviyelere taşınacağını da ifade etmek gerekiyor. Bunun altında yatan temel sebeplere gelince, çok güçlü bir imalat sanayinin olduğunu söyleyebiliriz. Salgın boyunca üretime ve tedarik zincirlerinde herhangi bir aksamaya fırsat vermeyen imalat sektörünün gücü, bu başarının arkasında yatan en önemli faktör. Çin'de gözlemlenen tedarik zincirlerindeki bozulmalar, özellikle ABD ve AB ülkelerinin siparişlerini Türkiye'ye kaydırmasına sebep oldu ki bu da ihracatımızın itici gücü oldu.

EN ÇOK İHRACAT AB'YE

*Türkiye'nin son dönemde ihracat hamlesi yaptığı, öne çıkan bölge ve ülkeler hangileri?

Bizim ana ihracat pazarımız Avrupa Bölgesi. 2021 yılının ilk dokuz ayında bu bölgeye yaptığımız ihracat toplam ihracatımızım yarısından biraz fazlasını oluşturdu. 2021 yılının ilk dokuz ayında bu bölgeye yaptığımız ihracat ise yüzde 36 oranında arttı ki toplam ihracat artışımız da yaklaşık bu kadardır. Burada ülke ayrımı yapmadan AB üyesi olsun veya olmasın (Birleşik Krallık gibi) her ülkeye önemli miktarda ihracatımız bulunuyor. Avrupa'dan sonra en çok ihracat yaptığımız bölge Asya bölgesi olup buraya yaptığımız ihracatın payı ise yüzde 25 civarındad. Ancak bu payı büyük bir kısmı (25'lik payı 16'sı) yakın coğrafyamız olan Yakın ve Ortadoğu ülkelerine ait olup kalan 9'luk pay uzak doğu ülkelerine ait. Avrupa ve Asya ülkelerini yaklaşık yüzde 10'luk pay ile Kuzey Amerika ülkeleri ve yüzde 9 ile Afrika ülkeleri takip ediyor.

ABD'DE %45'LİK ARTIŞ

Ülke olarak bakıldığında ise en çok ihracat yaptığımız 20 ülkenin 12 tanesini Avrupa ülkeleri oluşturuyor. Bununla beraber, ABD, Çin, Rusya, Irak, Kuzey Afrika ülkeleri ve Ortadoğu ülkeleri yine en çok ihracat yaptığımız ülkeler olarak ön plana çıkıyor. Özellikle ABD'ye bu yılın ilk dokuz ayında ihracatımız geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45 oranında artış gösterdi. Bunun dışında Birleşik Arap Emirlikleri'ne ihracatımız da yüzde 114 oranında artış gösterdi. Çin ise en çok ihracat yaptığımız 18. Ülke konumunda olup ülkenin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda bunu yeterli görmediğimizi, en çok dış ticaret verdiğimiz ülke olarak bu noktada daha fazla çalışmamız gerektiğini de ifade etmek istiyorum.

BÜYÜK EKONOMİ YÜKSEK NÜFUS CEZBETTİ

Soruyu öne çıkan değil de öne çıkmasını arzuladığımız bölgeler açısından baktığımızda ise bizim odaklandığımız en önemli bölge uzak doğu Asya bölgesi. Hem büyük ekonomileri hem de yüksek nüfusu ile bu ülkeler bizim radarımızda olacak. Ayrıca dış ticaret açığımızın büyük bir kısmını da bu ülkelerle verdiğimiz göz önüne alındığında bu bölgeye özel önem vermemiz gerektiği ortaya çıkıyor. Önem vermemiz gereken bir diğer bölge de Amerika kıtası. ABD ve Kanada gibi iki gelişmiş ülkeyi barındırmasına rağmen buraya ihracatımızın toplam ihracatımız içindeki payı Afrika gibi fakir bir bölge ile neredeyse aynı. Bu yüzden bu bölgeye olan ihracatımızın da artırılmasında önemli potansiyel olduğunu düşünüyorum. Son olarak Afrika kıtası da ticaretimiz içindeki payı düşük olmasına rağmen karşılıklı olarak ortaklaşa yatırım yapabileceğimiz bölgelerden biri olarak ön plana çıkıyor.

İHRACATIN YÜZDE 95'İ İMALAT

*Bu ülkelerde hangi alanlarda ne gibi fırsatlar var? Türkiye hangi ülkelere ne gibi ürünler satabilir?

Öncelikle yaptığımız ihracatın yüzde 95 gibi önemli bir kısmını imalat sektörü karşılıyor. Eskiden geleneksel ihracat ürünlerimiz otomotiv ve tekstil derdik ancak günümüzde bunlara ilave olarak demir çelik, demir çelikten eşya, makinalar, mobilya, kimya sanayi ürünleri, çimento ve halı gibi birçok ürünü sayabiliriz.

*Bu alanda hedeflere daha kısa sürede ulaşmak için sizden 10 madde sıralamanızı istiyoruz. Bunlar neler olur?

*Makroekonomik istikrar ve öngörülebilirlik

*Gümrük Birliğinin dijital dönüşüm, yeşil dönüşüm ve günün şartlarını yansıtacak şekilde güncellenmesi

*İmalat sektörü ticaretine ilave olarak hizmet sektörü ihracatının da desteklenmesi

*Serbest Ticaret Anlaşmalarının sayısının artırılması

*Transit Ticaretin artırılması

*İhraç ettiğimiz ürünlerde katma değerli üretimin artırılması: Ar-geye dayalı teknoloji yoğun sektörlerin ihracatının ve ihracatta markalaşmanın artırılması

*Uzak pazarlara (Çin, Japonya, ABD gibi) yapılan ihracatın artırılmasına yönelik stratejilerin geliştirilmesi

*İhracatçının finansman imkanlarının artırılması. Finansmana erişim hem kolay olmalı hem de maliyeti düşük olmalı hem de uzun vadeli olabilmelidir.

*İhracatta devlet desteklerinin etkisi analiz edilerek ihracatı artırma performansına göre teşvik sisteminin uygulanması

*Büyük pazarlara ihracatın artırılması için üretim ölçeğinin kaliteden ödün vermeden genişletilmesi