K alyon Vakfı tarafından 2019 yılında restore edilerek, Nişantaşı semtinin Rumeli Caddesi'nde tarihi ve mimari öneme sahip Taş Konak'ta 6 Mart 2020 yılında faaliyetlerine başlayan Kalyon Kültür; kültürel üretimi destekleyen, çok disiplinli programlar geliştiren genç bir kültür kurumu olarak tanımlıyor kendini. Kalyon Kültür'ün hedefi; kültürel üretimi belirli bir mekâna bağlı kalmadan, iş birlikleri geliştirerek, farklı coğrafyalarda desteklemek ve gerçekleştirmek...

Kurum, günümüz kültür ve sanat üretiminin geçmişle kurduğu bağlarla beslenerek, genç bir toplumsal buluşma mekânı olarak yaşamına devam ediyor.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TAŞ KONAK

Taş Konak; 1889 yılında II. Abdülhamit tarafından yaptırılarak Mehmet Raif Paşa'ya tahsis edilir ve kızı Şair İhsan Raif Hanım da farklı dönemlerde bu konakta yaşar. Taş Konak onun deyimiyle şiirin, musikinin, sanatın beslendiği bir mekândır. İhsan Raif Hanım, hece ölçüsünü kullanan ilk kadın şairimiz. Henüz 13 yaşındayken kaleme alarak, üzerinde beste çalışması da yaptığı 'Kimseye Etmem Şikâyet' adlı şiiri, daha sonra nihavent makamında bestelenerek, Türk Sanat Müziği'nin en önemli klasikleri arasına girer. İhsan Raif Hanım'ın ölümünden (1926) sonra, iş dünyasından farklı isimlerin de yaşadığı, çok katmalı bir tarihe sahip olan bu kültürel yapı 2019 yılına geldiğimizde ise Kalyon Kültür Vakfı tarafından kiralanır ve bir yıllık restorasyon çalışması sonucunda 6 Mart 2020 yılında kapılarını sanatseverlere açar.

"TAŞ KONAK, TARİHİ BOYUNCA SANAT VE SANATSEVERLERLE VAR OLMUŞTUR"

Kalyon Holding Sosyal ve Kültürel İşler Komitesi Başkanı Reyhan Kalyoncu kurumunun vizyonunu şu şekilde aktarıyor: "Geçmişe vefa, geleceğe değer anlayışı ile yola çıktığımız Kalyon Kültür'de 3. yılımıza girdik. Şimdiye kadar ulusal ve uluslararası pek çok değerli sergiye ve farklı konularda atölyelere ev sahipliği yaptık. Kalyon Kültür'ün faaliyet gösterdiği Taş Konak, tarihi boyunca sanat ve sanatseverlerle var olmuştur. Biz de şehre vefamızı, bu binada sanatın her dalını, tüm disiplinlerini destekliyoruz. Sanat herkesin hakkı idealiyle, topluma dokunabilme vizyonumuzla programımıza devam edeceğiz."

17. YÜZYIL'DAN CUMHURİYET'E KADININ SOSYAL YAŞAMI 'KUYTU'DA

* Kalyon Kültür üçüncü yaşını küratörlüğünü yaptığınız 'Kuytu' sergisiyle kutluyor. 'Kuytu'nun hikayesini sizden dinleyebilir miyiz?

Mart ayında hem 'Kadınlar Günü'nün kutlanması hem de Kalyon Kültür'ün kuruluş yıldönümü olması 17. yüzyıldan 20. yüzyıla kadın zarafetinin hakim olduğu 'Kuytu'nun hikayesinin başlangıcı oldu. Kalyon Kültür'ün hem bu iki özel gün sebebiyle 'kadın' temalı bir sergiye ev sahipliği yapma isteği hem de Kalyon Kültür'ün hizmet verdiği Taş Konak'ın özgün mimarisi ve hikayesiyle uyumlu bir sergi arayışı, koleksiyoner Yusuf İyilik ile yolların kesişmesini sağladı ve 'Kuytu' böylece şekillenmeye başladı.

Üzerinde farklı medeniyetlerin yaşadığı bu coğrafya tüm bu medeniyetlerden izler taşıyan, gün yüzüne çıkmamış sanat eserleriyle dolu. Yusuf İyilik gibi ender sanatseverlerin kaşif ruhu, Kalyon Kültür'ün destekleri sayesinde, ne mutlu ki bu eserlerin bir kısmına ulaşılarak Kuytu ile gün yüzüne çıkmaları sağlandı ve 9 Mart'ta Kuytu'yu tüm sanatseverlerle buluşturduk.

ENDERUN SANAT MERKEZİ'NDE RESTORE EDİLDİ

Hayattaki yoğun emek ve özverilerine rağmen, gözlerden uzakta kalmayı tercih eden ya da zorunda bırakılan kadınların o saklı duruşlarını anlatması için, ıssız, sessiz, göze çarpmayan yer anlamına gelen 'Kuytu' adı verilen bu sergi, Yusuf İyilik'in şahsi koleksiyonundan özel bir seçki sunuyor. Dünyada hayranlık uyandıran Osmanlı sanatının nadide örnekleri, kıymetli tekstil eserler, yöresel kıyafetler ve günlük hayatta kullanılan, sanatın ruhunu taşıyan eşyalar, kuytularından çıkarılarak koleksiyonerimizin kurmuş olduğu Enderun Sanat Merkezi'nde restore edilmiş ve sergi için hazır hale getirilmiştir. 1203 eserin yer aldığı Kuytu, 17. yüzyıldan 20. yüzyılın sonlarına kadar olan tarihi süreci kapsayan, kadının sosyal hayatını yansıtan etnografik eserlerden oluşuyor.

* Sergi uzun bir tarihi süreci kapsıyor. Bu zaman aralığında ve özellikle kadınların kullandıkları objeler üzerinden nasıl bir değişim/dönüşüm izliyoruz? 1203 parçadan oluşan 'Kuytu' daha çok hangi döneme ağırlık veriyor?

Sergi, 17. yüzyıla ait iki adet çatma kumaşı olarak anılan dokumalarla başlıyor. 16. yüzyıldan sonra çatma desenleri tamamen kendine has süsleme motifleri ile diğer ülke kumaş desenlerini etkilemiştir. Lale Devri'nde en değerli elbiselik kumaşların çatma kumaşlardan yapıldığını görürüz. Selimiye kumaşlarının ilk üretiminin Üsküdar Ayazma Camii avlusundaki vakıf olarak kurulan dokuma atölyelerindeki tezgahlarda başladığı bilinmektedir. Sergide yer alan iki çatma dokumamızda, kırmızı renkte, sedir yastığı örneklerindendir. Seçkiyi hazırlarken 17. yüzyıldan sonra her döneme değinmeye çalıştık. 18. yüzyıla ait yaklaşık iki yüz yıllık bir Şehzade Cüz'ü ve birinci baskı bir Fildişi ciltli Tevrat'ta yer alıyor. Yine 18. yüzyıla ait gelin bohçaları ve çok nadide bir eser olan kadife üzeri dival işlemeli kapaklı gelin aynası yer almaktadır. Sergide 19. yüzyıl ve 20. yüzyıla ait de tekstiller, takılar, aksesuarlar, çantalar gibi birbirinden güzel eserleri görebilirsiniz.

KALYON KÜLTÜR SANAT YÖNETMENİ ASLI BORA: "ÇOK YÖNLÜ OLARAK SANAT HAYATININ İÇİNDEYİZ"

* Kalyon Kültür bugüne dek dijital sanat sergileriyle dikkat çekiyordu. Şimdi ise gelenekseli öne çıkaran bir sergiye ev sahipliği yapıyor. Bu planlama ve yönetimi nasıl ve neye göre yapıyorsunuz?

Kalyon Vakfı'nın 'geçmişe vefa, geleceğe değer' misyonuyla hareket eden Kalyon Kültür, açıldığı 2020 yılından bu yana kâr amacı gütmeden sanat izleyicisini ağırlıyor. Kalyon Kültür olarak bu sene 3'üncüyılımızı kutladık ve sanatın bütün temsil biçimlerini sanatseverlerle buluşturmak gayesindeyiz. 19'uncu yüzyıldan bu yana İstanbul silüetinin bir parçası olan, eklektik mimarinin bütün çizgilerini yansıtan Taş Konak'ta sanatın klasik anlatım biçimlerini de yenilikçi atılımlarını da desteklemek planlamamızın temelini oluşturuyor. Sergilere paralel olarak yine ücretsiz olarak atölyeler ve paneller düzenliyoruz. Çocuklara, gençlere ve yetişkinlere yönelik eğitimlerimiz sürekli güncelleniyor. Öte yandan İGA, NevÇarşı gibi farklı alanlarda da Kalyon Kültür olarak faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Depremden en çok zarar gören yerlerden biri olan Islahiye'de Kalyon Holding tarafından kurulan Konteyner Kent'te gönüllü eğitmenlerimizle sanat eğitimini sürekli kılmaya çalışıyoruz. Tek mekana bağlı kalmadan, çok yönlü olarak sanat hayatının içindeyiz.

* Kalyon Kültür olarak önümüzdeki dönem programınız hakkında neler söylemek istersiniz?

Gündelik hayattan özel bir koleksiyonu barındıran Kuytu'nun ardından yaz döneminde genç sanatçıları buluşturacağımız bir seçkiyi sanatseverlerin beğenisine sunacağız. Genç sanatçıları desteklemek kurum olarak önem verdiğimiz bir olgu. Ardından yeni sanat sezonuna uluslararası sanatçılarla 'merhaba' diyeceğiz. Kültür taşıyıcısı bir kurum olarak şehirdeki bütün sanatseverlerin buluşacağı, sadece sergilerle değil; konserler, paneller, atölyelerle de farklı deneyimleri yaşatacak bir takvimimiz var. Sergilerle eş zamanlı olarak tasarladığımız atölye programlarımızı sosyal medya üzerinden takip edip, katılabilirsiniz. Uzman eğitmenlerimiz tarafından çocuklara yönelik olarak biyomimikri, dünya çocukları, ebru, klasik müzik bestecileri gibi atölyelerimiz şu anki programımızı oluşturuyor. Yetişkinler için geleneksel Anadolu dokuması olan çarpana, sanat tarihi, fotoğrafta etik, beden perküsyon atölyelerimiz devam ediyor.

(Kalyon Kültür Sanat Yönetmeni Aslı Bora)