Türkiye girişim ekosistemi son derece hareketli bir yılı geride bıraktı. Startups.watch'ın 2024 değerlendirmesine göre başlangıç, erken ve sonraki venture capital (girişim sermayesi) aşamalarında 469 anlaşma ile 1.1 milyar dolar yatırım yapıldı. İşlem büyüklüğü yıllık bazda yüzde 44, işlem sayısı ise yüzde 31 arttı. Bu büyüme Türkiye gibi potansiyeli yüksek bir ülke için yeterli değil. Ancak özellikle yabancı yatırımcıların jeopolitik riskleri gözeterek yatırımlara temkinli yaklaşması rakamın daha da büyümesinin önündeki engellerden bir tanesi. Ne var ki tam da bu noktada devreye giren Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarının (GSYF) ekosisteme önemli katkılarda bulunduğunu da söylemek gerekiyor.

YATIRIM İKLİMİ DEĞİŞİYOR

Girişim ekosisteminde konuştuğum pek çok yatırımcı, 2025'in yabancı yatırımcı ilgisinin artmaya başladığı bir dönemin başlangıcı olduğuna dikkat çekiyor. Jeopolitik gelişmelerin etkileyeceği bu rüzgar hafif hafif esmeye başladı diyebiliriz. Keza 2013'te Cem Baytok ve Anıl Gökçen Körpınar tarafından kurulan idacapital şu anda ikinci fon çalışmalarına başlamış durumda ve hedefleri yabancı yatırımcı ağırlıklı bir tur gerçekleştirmek. Geçen ay Cem Baytok ile buluştuk ve hem sektörü hem de idacapital'i konuştuk. Baytok, "Girişim sermayesinde belirli frekanslar oluyor. Belirli dönemlerde yatırımcı akışı yerli-yabancı olarak ayrılabiliyor. Türkiye'de birkaç yıldır yabancı sermaye çok aktif değildi. 2025'te bu durum değişecek. İkinci fonumuzu bu perspektife göre hazırlıyoruz" diyor.

ORTAKLIK KURULUYOR

Baytok ve Körpınar'ın bu hamlesi önemli. Çünkü idacapital Türk girişim ekosisteminde uyguladığı farklı ve denenmemiş stratejiler ile kendini kanıtlamış bir şirket. Bu noktada herkesin aklına gelen "Peki bu farklılık nedir?" sorusunu yanıtlayalım. Önce biraz geriye gitmemiz gerekiyor. Baytok üniversite mezuniyetinden sonra yaklaşık 10 yıl kendi kurduğu teknoloji şirketiyle iş hayatına atıldı. Daha sonra ABD menşeili BBF Partners'da çalışmaya başladı. Burada girişim ve özel sermaye yatırımı ile tanıştı. 2007'de Rhea Capital'in kuruluşunda yer alarak burada da girişim sermayesi üzerine çalıştı ve Körpınar ile tanıştı. Bu tanışıklık 2010'da ortaklığa dönüştü ve idacapital kuruldu. Bu dönemde üçüncü bir ortak alarak daha hızlı büyüme imkanı varken ikili bunu tercih etmedi. Baytok, "Bağımsız bir yatırımcı olabilmek bizim için önemliydi ve gelen teklifleri reddettik" diyor. Varlıklarıyla kendi fonlarını yöneterek ve küçük yatırımlar yaparak bu dönemi hazırlık evresi olarak geçirdiler. 2016'da ABD Seattle merkezli Capria Ventures ile iş birliği yapıldı. Bu sayede 20'nin üzerinde ülkedeki girişim sermayesi şirketleriyle beraber çalışma imkanı buldular. Capria Ventures ile Türkiye'de iki yatırım yapıldı cleantech şirketi Reengen ve edtech şirketi MentalUP.

FIRSATI DEĞERLENDİRDİLER

Pandemi dönemi geçtiğinde iki ortak sektördeki önemli bir açığı değerlendirdi ve idacapital ivmelendirme yatırım programını başlattı. Baytok açığı şöyle anlatıyor: "Yatırım için belirlediğimiz kriterlere uymayan pek çok şirketle karşılaştık. Aslında 1-2 yıl gibi kısa sürelerde çözülebilecek bu sorunlar nedeniyle şirketler yatırım alamıyordu. Ancak bu sorunların çözümü sadece 'bunu yapın' demekle de olmuyordu. Biz de ara bir formül oluşturduk. Kısa vadeli yatırım yaparak şirketlerde belirlediğimiz sorunları çözecek, arkasından gelecek büyük yatırım turlarına hazırlayacaktık. Ancak danışmanlık yapmak istemiyorduk bu nedenle kısa vadeli yatırım yaparak elimizi taşın altına koyacaktık." Bu stratejiyi yatırımcı havuzuna sunarken de bir yenilik yaptılar. "Listeyi yatırımcılarımızın önüne koyduk ve bu şirketlere yatırım yapacağız, siz de katılmak ister misiniz?" diye sorduklarını anlatıyor Baytok. Bu yatırım programında fon oluşturulmuş değil. Şahıslar kendi adlarına yatırım yapıyorlar (Baytok ve Körpınar da kendi adlarına) ama yatırım yönetimini idacapital gerçekleştiriyor... Ekstra iş yükü getirse de bu sistemin getirisi çok büyük oldu. Navlungo, WorqCompany, Agriofinans, QDelivery/Kuik gibi şirketler bu programla büyüdü.

İLK FON HAYAT GEÇTİ

2022'de iki ortak idacapital ivmelendirme fikrinin çalıştığına karar vererek idacapital'in Türkiye'deki ilk fonunu kurmaya karar verdi. 15 milyon dolarlık fon toplandı ve iki buçuk yılda 40 milyon dolarlık değere ulaşıldı. Yine aynı yatırımcı havuzuna gidilmiş ve 'ağırlıklı olarak önceki programdaki şirketlere büyük yatırım yapacağız, katılır mısınız?" diye sorulmuştu. Ayrıca GSYF olarak kurulan fon için kurumsal yatırımcılara da gidilerek büyüklük artırılmıştı. Bu arada 2020'de iki ortak uzun süredir ihtiyacı ve fırsatı gördükleri bir alanda kendi fikirlerini de hayata geçirmek istedi ve e-ticaret satıcılarının pazar yerlerindeki satışlarını artırmaya yönelik yeni bir iş modelini uygulayacak WorqCompany şirketini kurdu. Şirket 2024'ü 35 milyon dolar ciro ile kapatırken 2025'te 150 milyon doların üzerinde ciro hedefliyor. idacapital için fon kurmaya karar verdikleri 2022'de üçüncü ortaklarını, Emre Özdemir'i yanlarına aldılar ve WorqCompany'i Özdemir'e emanet ettiler.

YENİ FON VE ORTA ASYA HAMLESİ

2024 sonu itibariyle ilk fonun yatırım süresi tamamlandı. Baytok ve Körpınar ikinci fon için çalışmaya başladı bile. Hedef beş yılı yatırım dönemi olmak üzere 10 yılı kapsayan dönemde, 100 milyon dolarlık bir fon oluşturmak. Baytok, "Şu anda yatırım yaptığımız şirketler çok hızlı büyüyor. Önümüzde önemli ve büyük yatırım turları var. İkinci fonumuzla yeni şirketlerin yanı sıra halihazırdaki şirketlerimizin yeni yatırım turlarına da katılmak istiyoruz" diyor. Baytok'un sık sık Londra'da olmasının sebebi ise burada ofis açmış olmaları. Türkiye'de kurulacak bir GSYF ve Avrupa merkezli bir fon ile ikili yapı oluşturmak isteniyor. Böylece öngördükleri yabancı yatırımcı talebini de daha kolay yönetebilecekler. İkinci fon ağırlıklı olarak Türkiye'ye yatırım yapacak ancak radarda bütün gelişen ülke pazarları var. Özellikle Orta Asya bölgesinde hareketlilik bekliyor Baytok. Bu alanda adımlarını da atmış durumdalar. Kazakistan'ın sayılı girişim sermayesi şirketlerinden biri olan Most Ventures ile ortaklık kurulmuş durumda. Most Ventures ile erken aşama yatırım yapacak Mostida Ventures adında yeni bir girişim sermayesi fonu ile yakın zamanda yatırımlara başlıyorlar. Bu şirketin yatırımcıları arasında Orta Asya devletlerinin fonları ve uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşları da yer alacak.