Stable Diffusion, Midjourney ve DALL-E 2 gibi araçlar, tasarımcıların daha önce mümkün olmayan detaylı ve görsel açıdan etkileyici projeler üretmesine olanak tanıyor. Bu araçlar; tasarım sürecini yalnızca hızlandırmakla kalmıyor, aynı zamanda mimarların hayal gücünü destekliyor. "Her büyük mimari, önce bir rüya olarak başlar." Ludwig Mies van der Rohe'nin bu sözü, mimarlığın temelinde hayal gücünün olduğunu vurguluyor. Ancak bugün, bu hayal gücü, yapay zekanın desteğiyle hayallerin ötesine taşınıyor.

YAPAY ZEKANIN PARAMETRİK VE GENERATİF TASARIM SÜREÇLERİNDEKİ ROLÜ

Google DeepMind ve Autodesk'in Dreamcatcher gibi araçları, sadece belirli parametreleri girerek binlerce alternatif tasarımı saniyeler içinde üretiyor. Generatif yapay zekanın sunduğu bu hız ve esneklik, mimarların yalnızca tasarıma odaklanmasını sağlıyor. Tıpkı Wright'ın Fallingwater'ı doğanın bir parçası gibi inşa ettiği dönemde, günümüz yapay zeka araçları da doğanın geometrilerini mükemmel bir şekilde simüle ediyor.

YEPYENİ BİR DENGE KURULUYOR

Le Corbusier, mimarlığın 'ışık ve gölgeyi nasıl kullandığımızla' şekillendiğini söyler. Ancak bugün, mimarlık sadece ışığı ve gölgeyi değil, enerji verimliliğini, karbon ayak izini ve sürdürülebilir malzemeleri de göz önünde bulundurmak zorunda. Yapay zeka, bu karmaşık denklemde tasarımcılara rehberlik ediyor. Örneğin, İsveç merkezli bir mimarlık şirketi, yapay zeka algoritmalarını kullanarak minimum enerji tüketimine sahip ofis binaları tasarladı. Yapay zeka, bina konumundan malzeme seçimine kadar tüm süreçleri analiz ederek karbon emisyonunu yüzde 30 azalttı. Sürdürülebilirlik artık sadece bir hedef değil, bir standart haline geliyor.

DİJİTAL DÖNÜŞÜMÜN EŞİĞİNDE

Türkiye, mimari mirasını yapay zeka ile yeniden tanımlayacak bir dönemin eşiğinde. İstanbul'da İSTON'un 3D beton yazıcıyla inşa ettiği ofis binası, bu dönüşümün ilk meyvelerinden biri. Selçuklu ve Osmanlı mimarisinden esinlenerek geliştirilen bu projeler, geçmişin ihtişamını teknolojinin geleceğiyle birleştiriyor. Hayal edin: Mimar Sinan, Süleymaniye Camii'nin akustiğini optimize etmek için yapay zeka algoritmalarına sahip olsaydı, ne kadar mükemmel bir ses dengesi yaratabilirdi? Günümüzde ise yapay zeka, bu tür analizleri saniyeler içinde gerçekleştirerek hem tasarım hem de inşaat süreçlerini kolaylaştırıyor.

MX3D'NİN 3D YAZICIYLA İNŞA EDİLEN KÖPRÜSÜ

Küresel çapta yapay zekanın inşaat projelerine katkısına dair en etkileyici örneklerden biri Amsterdam'daki MX3D köprüsü. Tıpkı Leonardo da Vinci'nin geleceğin makinelerini hayal ettiği gibi, bu köprü de geleceğin tasarımını bugüne taşıyor. Çelikten 3D yazıcıyla inşa edilen köprü, yapay zekanın tasarım sürecini optimize ederek üretim hatalarını en aza indiriyor ve malzeme israfını ortadan kaldırıyor. Bu sadece bir köprü değil; mimari ve mühendislik arasındaki iş birliğinin bir şaheseridir.

SENTETİK MİMARLIK İLE TASARIMIN GELECEĞİ

Yapay zeka, geleneksel yöntemlerle birleşerek tasarım dünyasında bir devrim yaratıyor. Mimarlar artık yalnızca biçim üreten değil, bilgiyi yöneten ve geleceği şekillendiren kolaylaştırıcılara dönüşüyor

Tasarım pratiği, yapay zeka teknolojilerinin sağladığı yeniliklerle dönüşüm geçiriyor. Geleneksel yöntemlerin yanı sıra generatif üretim teknolojileri, parametrik modelleme ve robotik prototipleme gibi araçlarla desteklenen süreçlerde, 'AI hikaye anlatıcılığı' tasarımın bir parçası haline geliyor. Bu yaklaşımı 'sentetik mimarlık' olarak adlandırıyor ve projelerimizde coğrafya, iklim, kültür gibi yerel dinamiklere duyarlı bir anlayışla uyguluyoruz. Bu süreç, mimarlığı yeniden tanımlayan bir paradigma değişimini işaret ediyor.

SENTETİK MİMARLIK İLE YARATICI SÜREÇLERİN DÖNÜŞÜMÜ

Mimarlıkta sentetik yaklaşımlar, geleneksel yöntemlerle yapay zeka destekli tasarımı harmanlayarak yeni bir yaratıcı zemin oluşturuyor. Çizim, fiziksel model ve parametrik modelleme gibi yöntemler, yapay zekanın sağladığı kolektif veri ile zenginleşiyor. Bu süreç, yalnızca tasarımı hızlandırmakla kalmıyor, aynı zamanda daha çeşitli ve esnek bir üretim ortamı sağlıyor. Tasarım pratiğinde, yapay zeka ile tasarım yaklaşımları sayesinde tasarımcının elindeki araç setini genişleten yeni bir döneme girdik. Mimarlık ve teknolojinin kesişimindeki yenilikleri yakından takip eden bir ekip olarak; 'AI eskizden' final projeye uzanan süreci kapsayan bir konut tasarımını da bu yıl içinde tamamladık. Ve inşa sürecinde olmasından heyecan duyuyoruz.

YEREL DİNAMİKLERLE KÜRESEL BİLGİ HAVUZU

Yapay zekanın sağladığı veri havuzu, projelerin coğrafya, iklim, kültür ve yerel yapı geleneklerine duyarlı bir şekilde şekillenmesine imkan tanıyor. Bu durum, özellikle vernaküler mimari gibi yerel unsurları öne çıkaran projelerin daha sık görülmesini sağlıyor. Yapay zeka, küresel bilgi ile yerel ihtiyaçların dengelendiği yeni bir tasarım paradigması sunuyor. 'Yapay' kavramının yanıltıcı bir algısı var. Tasarımlarımızda 'yapay zeka ürünü' değil, kolektif veri havuzlarından çektiğimiz örüntüleri elde ediyoruz. Coğrafya, iklim, kültür ve yerel yapı geleneklerine duyarlı, küresel ölçekte hazırladığımız projeler, tüm dünyanın bilgi havuzuna dayalı. Yapay zeka bize, kolektif bilginin ve çok sesliliğin öne çıktığı bir tasarım zemini hazırlıyor. Bu sayede de vernaküler mimarinin öne çıktığı projeleri daha sık görmek mümkün olacak.

MİMARIN ROLÜ DEĞİŞİYOR

Yeni dönemde mimar, yalnızca biçim üreten bir tasarımcı olmaktan çıkıyor. Ekonomik, politik, ekolojik ve yerel dinamikleri anlamlandıran, veriyi yöneterek geleceğe yönelik senaryolar hazırlayan bir kolaylaştırıcıya dönüşüyor. Bu yeni rol, mimarlığı teknolojik ve geleneksel unsurlar arasında bir köprü haline getiriyor. Bu noktada 'mimar', ekonomik, politik, ekolojik ve yerel dinamikleri dikkate alarak biçim üreten bir tasarımcı değil; bilgiyi yöneten, anlamlandıran ve geleceğe dönük senaryolar oluşturan bir 'kolaylaştırıcıya' dönüşüyor. Yapay zeka ile mimarlık, yerel-küresel, idealizm-gerçeklik, teknoloji-gelenek gerilimlerinin kesişiminde yeniden tanımlanıyor. Biz ise bu sürecin parçası olmaktan büyük keyif alıyoruz.

(Mimari Tasarımcı ve Synthetic Architecture Kurucu Ortağı Pınar Ongun)