Türkiye'nin ve dünyanın en büyük depremlerinden biri olarak kayıtlara geçen Kahramanmaraş merkezli felaketin ardından topraklarının büyük bir bölümü deprem kuşağında olan ülkemizde en öncelikli konuların başında binalarda deprem güvenliği gelmeye başladı. Bu farkındalıktan yola çıkan ODE Yalıtım, deprem-su yalıtımı arasındaki ilişkinin bilinirlik seviyesini tespit ederek, bu konuda farkındalık oluşturmak ve binalarda deprem güvenliğindeki öncelikleri ölçmek üzere Türkiye'nin en kapsamlı araştırmasını yaptı. Aksoy Araştırma iş birliğiyle yapılan 'Su Yalıtımı ve Binaların Deprem Güvenliği Algı Araştırması'na 26 ilden toplam 1.067 kişi katıldı. Araştırmanın sonuçları ODE Yalıtım Yönetim Kurulu Üyesi Erhan Özdemir, İZODER Başkanlar Kurulu Başkan Vekili Levent Pelesen ve Jeolog-Deprem Bilimci Prof. Dr. Naci Görür'ün katılımıyla düzenlenen toplantıda kamuoyuyla paylaşıldı.
Özdemir: "Su yalıtımının binalarda deprem güvenliğindeki önemini anlatmalıyız"
Araştırmayı yapma nedenlerini anlatan ve sonuçları değerlendiren ODE Yalıtım Yönetim Kurulu Üyesi Erhan Özdemir, "Uzun yıllardır başta su yalıtımı üzerinden olmak üzere konuya dikkat çeken bir şirket olarak, kamuoyunun farkındalık düzeyini ölçmek üzere bir araştırma gerçekleştirdik. Bu araştırma gösterdi ki deprem, toplumumuzun öncelikli gündemlerinden biri. Yüksek orandaki taşınmak isteği, bina seçim kriterlerinde deprem güvenliğinin ön planda olması bunu gösteriyor. Ancak bir binanın sağlamlığı konusunda en önemli unsurlardan biri olan su yalıtımında bilgi düzeyinin çok düşük olduğunu tespit ettik" dedi.
"Su yalıtımının bina maliyetindeki payı yalnızca yüzde 1"
2017 yılında yürürlüğe giren yönetmelikle su yalıtımının zorunlu hale geldiğini hatırlatan Özdemir şöyle devam etti; "Su yalıtımı ile binanın sağlamlığı arasında direkt bir ilişki var. Çünkü su yalıtımı uygulanmadığı veya standartlara göre yapılmadığı takdirde binadaki demir donatıların taşıma kapasitesi 10 yılda yüzde 66 oranında azalıyor. Depremin ardından ortaya çıkan görüntülerde de bunun örneklerini gördük, bazı kolonların içinde neredeyse hiç demir kalmamıştı. Bu da yalnızca binada hasara değil can kayıplarıyla sonuçlanan yıkımlara yol açıyor. Dolayısıyla su yalıtımı alanındaki bilinci muhakkak artırmalıyız. Araştırmamızdaki dikkat çekici sonuçlardan biri de su yalıtımı maliyetinin yüksek olduğuna yönelik algı. Katılımcıların yüzde 63,8'ü su yalıtımı maliyetinin yüksek veya çok yüksek olduğunu düşünüyor. Halbuki su yalıtımı, toplam bina maliyeti içinde yalnızca yüzde 1'lik bir paya sahip."
Pelesen: "İyi ve doğru detaylandırılmış su yalıtımı ile binalarımızı koruyabiliriz"
Deprem kuşağındaki Türkiye'de can ve mal güvenliğini sağlayabilmek için alınması gereken en temel önlemlerin başında uzun ömürlü ve depreme dayanıklı binaların inşa edilmesinin geldiğini söyleyen İZODER Başkanlar Kurulu Başkan Vekili Levent Pelesen, "Bunun için de betonarme yapıların demir donatılarının korozyona karşı korunması gerekiyor. 1999 depremi sonrası İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hasar Tespit Komisyonu tarafından yapılan incelemelere İZODER de bir ekip ile katılmış ve yıkılmış binalarda çok sayıda binanın demir donatılarının neredeyse tel inceliğinde olduğunu gözlemlemişti. Bu durum, donatıdan çalmak olarak algılanmamalıdır. Sorun betonarme içindeki demirlerin zamanla korozyona uğraması ve paslanarak kalınlığını kaybetmesinden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla binalarımızın özellikle temel ve toprak altında kalan perde duvarlarını dışarıdan gelecek nem ve sulara karşı koruma altına almalıyız. Bu da ancak iyi ve doğru detaylandırılmış su yalıtımı ile mümkün" açıklamasında bulundu.
Binalarda Su Yalıtımı Yönetmeliği'nin çıkarılması aşamasında İZODER olarak büyük katkı sağladıklarına ancak bu yönetmeliğin yeterince uygulanmadığına vurgu yapan Pelesen şunları söyledi; "Derneğimiz kurucu üyelerinden ODE Yalıtım'ın bu araştırması da çarpıcı sonuçlar ortaya çıkardı. Bu konudaki başlıca problemlerimiz denetim ve gözetimlerin yetersizliği ile bilinç eksikliği."
Görür: "Nem ve sudan etkilenen bina depreme karşı mukavemet gösteremez"
Binanın temelini bir bitkinin köküne benzeten Prof. Dr. Naci Görür, "Eğer bir bitkinin kökü sağlamsa o bitki devrilmez, rüzgardan etkilenmez, uğraşılsa da yıkılmaz. İşte binalar da böyledir. Deprem dalgaları geldiği zamana eğer zafiyet temelden başlamışsa yani nem, su gibi faktörlerden dolayı beton ve demir kalitesini yitirmişse o binanın ne basınca ne çekmeye ne de yana harekete karşı bir mukavemeti olur, kolaylıkla devrilir. Binanın devrilmesi, yıkılması demek, insanlarımızın hayatını kaybetmesi demek. Kamuoyu bu konuda maalesef bir bilgiye sahip değil. Bu nedenle yapılan bu araştırmayı, oluşturacağı farkındalık açısından anlamlı ve önemli buluyorum" diye konuştu.
Prof. Dr. Görür, 'başarılı bina' tanımını ise şu sözlerle açıkladı; "Suyla ilişkisi kesilen, suyun zeminden gelmemesi için bina çevresinde drenaj sistemi oluşturulan, usulüne uygun olarak yalıtımı yapılan, bunların yanında zeminin özelliklerine uygun kaliteli malzeme kullanılan, iyi işçilik yapılan binaların deprem dayanımlarının yüksek olduğu bir deprem bilimci olarak görebiliyoruz. Eğer bina sağlam olur, deprem sırasında çökmez, oturanların sağlam çıkmasını sağlar ise bence o bina başarılı bir binadır."
Deprem nedeniyle oluşan yıkım ile su yalıtımı ilişkisi bilinmiyor
Araştırmada çıkan en çarpıcı sonuç her 100 katılımcıdan 45'inin oturduğu binada su yalıtımı olup olmadığını bilmediği oldu. Aynı soruda katılımcıların yüzde 34,2'si binasında su yalıtımı olmadığını söylerken yalnızca yüzde 20,4'ü su yalıtımı olduğunu ifade etti. Başka bir soruda ise katılımcılara binalarının bodrum katında veya evlerinde su sızıntısı, küf, rutubet gibi durumların olup olmadığı soruldu. Bu soruya da katılımcıların yüzde 64,4'ü fikrim yok şeklinde cevap verirken, yüzde 28,4'ü binalarında su sızıntısı, küf gibi problemlerin olduğunu, bunun da en çok iç duvarlarda, bodrumda ve dış duvarlarda görüldüğünü belirtti. Araştırmada 'Sizce yaşadığınız binanın depreme dayanıklılığını azaltan faktörler nelerdir?' sorusuna ise katılımcıların yüzde 17,2'si kalitesiz malzeme kullanılması, yüzde 14,4'ü binanın yaşı, yüzde 13,9'u kolon kesilmesi olarak yanıt verirken sadece 2,2'si su yalıtımı olduğunu söyledi.