Bir asra çok şey sığdıran ve Cumhuriyet tarihiyle de örtüşen İş Bankası'nın hikayesi, aslında ekonominin belkemiği sektörlerden biri olan bankacılığın ülkemizdeki gelişimini, bununla doğrudan bağlantılı olarak iktisadi kalkınma ve gelişme çabalarını, küresel çaptaki önemli değişim ve dönüşümlerin etkilerini barındırıyor. Ulusal ekonominin kurulup güçlenmesinde önemli bir rol üstlenen banka, hem milli bir sermayenin teşekkül etmesini hem de bu sermayenin verimli alanlara yatırılmasını temel işlevleri arasına alarak, bir yandan çağdaş ve ulusal bankacılığın ülkemizde kurulup gelişmesinde bir yandan da iştirakleri kanalıyla sanayileşme çabalarının içerisinde yer aldı. Takvim yapraklarında 29 Ekim 1923, 1. Dünya Savaşı'nın ardından son derece ağır koşullar, yokluklar ve yoksunluklar içerisinde ulusumuzun Kurtuluş Savaşı ile yazdığı bağımsızlık destanından sonra Türkiye Cumhuriyeti'ni ilan ettiği tarih. Bu büyük kahramanlık hikayesine önderlik eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk, siyasi bağımsızlığın yanında ekonomik bağımsızlığın ne kadar önemli olduğunun farkındaydı. Daha Milli Mücadele sırasında tam bağımsızlığın ancak iktisadi bağımsızlıkla mümkün olacağını düşünüyordu.
FİKRİ TEMELİ İZMİR İKTİSAT KONGRESİ'NDE ATILDI
29 Ekim 1923'ten önce İzmir'de toplanan Türkiye İktisat Kongresi, tam bağımsızlığın ancak iktisadi bağımsızlıkla mümkün olabileceği yaklaşımının göstergesi olarak tarih sayfalarında yerini aldı. 1923 yılında 17 Şubat-4 Mart arasında gerçekleştirilen kongrede kuruluş planları yapılan genç ülkenin hangi ekonomik esaslar üzerine inşa edileceğinin, iktisat politikalarının ne yönde ilerleyeceğinin işaretleri verildi. "Vatanı kurtaracak ve yükseltecek tedbirlerin başında olarak halkın doğrudan itibar ve itimadından doğup meydana gelen tam manasıyla modern ve milli bir banka kurulması..." Atatürk, 1924 yılının temmuz ayında topladığı Bakanlar Kurulu'nda milli bir banka kurulması konusundaki arzusunu bu sözlerle paylaştı.
KİLOMETRE TAŞLARI
2 şube ve 37 personel ile yola çıkan İş Bankası, yeni kurulan bir ülkede bankacılık işlemlerini gerçekleştirmek, sanayi ve üretim alanında gelişmeyi başlatmak, temel ekonomik atılımları finanse etmek, ulusal tasarrufları harekete geçirmek ve kredi ihtiyaçlarını karşılamak için şubeleşmeye başladı. Bu şubeleri açarken, koşulların hiç kolay olmadığı bir ortamda ülkede her türlü ihtiyacın karşılanması için üretim yapmak isteyen köylülerden sanayicilere, tüccarlardan girişimcilere kadar birçok kesimden gelen talepleri dikkate aldı. İstanbul'un yanı sıra Bursa, İzmir, Adana, Samsun, Trabzon gibi illerde de açtığı şubelerle 1929 krizi patlak verene kadar 27 şubeye ulaştı. Bu süreçte şubeler konusunda önemli gelişmelerden biri, bankanın yurt dışında şube açması oldu. Türkiye'de üretilen ürünlerin ihraç edilmesi ve yurt dışında pazarlanmasına, dış ticaretle uğraşan tüccarların yabancı bankalara ihtiyaç duymaksızın yurt dışında bankacılık işlemleri yaparak işlerinin kolaylaştırılmasına ve ihracata yönelenlerin finansman ihtiyaçlarının karşılanmasına destek olmak amacıyla 1932 yılında Almanya'nın Hamburg ve Mısır'ın İskenderiye kentlerinde şubeler açtı. Yurt dışında şube açan ilk Türk bankası olan İş Bankası, yurt dışı şubeleri aracılığıyla, ülkenin 1929 Büyük Buhranı nedeniyle daralan dış ticaret kanallarının genişlemesine ve bu ağır krizin yarattığı sıkıntıların hafifletilmesine katkı sağladı. İş Bankası, bir banka olmanın yanında ilk yıllarından itibaren gazete ve matbaadan liman işletmeciliğine kimya sanayinden otelciliğe ve cam sanayine kadar uzanan geniş yelpazede faaliyet gösteren birçok şirkete iştirak etti. İş Bankası 1935'te, Şişecam'ın temelini oluşturan Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikalarını kurdu. Türkiye'nin ilk milli sigorta şirketi Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi 1925'te, ilk milli reasürans şirketi Milli Reasürans T.A.Ş. ise 1929'da İş Bankası tarafından kuruldu. Ülkenin ilk özel sermayeli kalkınma ve yatırım bankası olan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nı (TSKB) da 1950'de hayata geçiren İş Bankası, kurulduğu günden bu yana 300'ü aşkın şirkete iştirak etti.
1960'LARDAN 2000'E
1960'lı ve 1970'li yıllar, İş Bankası için değişikliği ve dinamizmi ifade etti. Banka büyüyen teşkilat yapısını şekillendirmeye, eğitim, araştırma, otomasyon gibi yeni unsurlara kendi yapısını uyarlamaya çalıştı. 1980'li yıllar artık İş Bankası için çok kanallı bankacılığın önem kazandığı yıllar oldu. Yurt dışındaki şube sayısını artıran Banka, müşterilerine daha geniş bir yelpazede ürün sunmaya başladı. 1982 yılında ilk ATM'leri Türkiye ile tanıştıran Banka, Bankamatik adıyla jenerik bir marka yarattı. 1993 yılında '803 kapılı tek şube' haline dönüştü.
2000'Lİ YILLAR
Genel merkezini 2000 yılında Ankara'dan İstanbul'a taşıyan banka, dijitalleşmenin ve teknolojik yeniliklerin müşteri tercih ve davranışlarını, beklentilerini büyük ölçüde değiştirmesiyle birlikte burada ortaya çıkan talep ve ihtiyaçları en hızlı, kolay ve güvenilir şekilde karşılamak, iş modellerinde gerekli dönüşümü yapmak üzere 2015 yılında 'Dijital Dönüşüm Programı'nı başlattı. 2017'de ise tarihinin en büyük dijital altyapı dönüşüm projesi olan Atlas Veri Merkezi'ni hayata geçirdi.
İŞCEP; DÜNYANIN EN İYİSİ SEÇİLDİ
Bankacılık faaliyetlerini dijital teknolojilere odaklanarak yürüten İş Bankası, 1987 yılında ilk Bankamatik, 1996 yılında ilk telefon şubesi, 1997 yılında ilk internet şubesi gibi Türk bankacılığında pek çok ilki hayata geçirdi. Türkiye'nin ilk mobil bankacılık uygulaması İşCep'i 2007 yılında müşterilerinin kullanımına sunan banka, geleceğin teknolojilerini müşterileriyle buluşturma ve geleceğin bankacılığını tasarlama vizyonu doğrultusunda İşCep'i süper uygulama olarak konumlandırıyor. 2023 yılında Global Finance tarafından 'Dünyanın En İyi Mobil Bankacılık Uygulaması' seçilen İşCep, bugün 700'ün üzerinde fonksiyonuyla hizmet veriyor. Banka, müşterilerinin finansal ihtiyaçlarının yanı sıra yaşam döngülerinde ihtiyaç duydukları katma değerli ürün ve hizmetlere ulaşabilmelerini amaçladığı İşCep'te aktif kullanıcı sayısının 2024 sonunda 15.5 milyona, 2026 yılı sonu itibarıyla da 18 milyona ulaşmasını hedefliyor. Banka, 2022 yılında Türkiye'de finansal kapsayıcılığı artırmak, özellikle gençler başta olmak üzere dijital platformlarda yer alan, alışveriş yapan ancak henüz finansal sisteme dâhil olmayan kitlelere erişmek amacıyla kullanıcılara sade ve kolay bir deneyim imkanı sağlayan yeni nesil bir finans platformu olarak Nays'ı kullanıma sundu. Nays'ta kayıtlı müşteri sayısı 3 milyonu aşmış durumda.
GELECEĞİN BANKASI VİZYONUYLA İLERLİYOR
Kapsayıcı ve katılımcı bir yaklaşımla sürdürülebilir değer yaratan geleceğin bankası olmak vizyonuyla ikinci yüzyılına adım adan İş Bankası, geleceğin bankacılık platformlarını ve yeni iş modellerini tasarlamak amacıyla, 'her yerde bankacılık' hedefiyle hareket ediyor. Banka, müşterilerin ihtiyaç duydukları her anda ve yerde finansal hizmetler sunma çalışmaları kapsamında servis modeli bankacılığı altyapısı ile farklı sektörlerden oyuncularla dijital iş ortaklıkları kuruyor. Geleceğin bankacılığını 'görünmez bankacılık' olarak tanımlayan ve platform bankacılığını yeni nesil bankacılık olarak gören İş Bankası, ödeme sistemlerini yeni nesil bankacılığın ayrılmaz bir parçası olarak değerlendiriyor. Bu alanda yaptıkları yatırımlarla, satın almalarla, kurdukları şirketlerle fark yaratmayı amaçlayan Banka, ticaretin döndüğü ve alışverişin yapıldığı hangi sektör olursa olsun eğer bir platform mevcutsa o platforma entegre olma, yoksa da o alanla ilgili platformu kurarak orada var olma yönünde bir strateji izliyor.
YAPAY ZEKA VE ETİK İLKELERİ MANİFESTOSU
İş Bankası, yayımladığı 'yapay zeka etik ilkeleri manifestosu' ile yapay zeka faaliyetlerinde sürdürülebilirliğin yanı sıra ekonomi, eğitim ve kültür gibi hayatın birçok alanında toplumsal fayda yaratılması ile çevreye saygı ilkesini ön planda tutuyor. Geliştirdiği ilk Türkçe Büyük Dil Modeli İşGPT ile bankacılık sektöründe üretken yapay zeka alanında yerelleştirme örneği sergileyen banka, çalışanların teknik yeteneklerini geliştirmek ve yeni nesil teknoloji uzmanları yetiştirmek amacıyla programlar düzenliyor, veri yönetimi ve güvenliği alanında yenilikler ve ürünler sunmaya devam ediyor.
GİRİŞİMCİLİĞE DESTEK
İş Bankası, girişimciliğe verilen her desteğin ve başarılı her bir girişimin esasında ülke ekonomisine ve istihdama katkı sağlamak olduğu yaklaşımıyla girişimcilik ekosistemini odaklandığı stratejik alanlardan biri olarak görüyor. Banka, girişim hızlandırma programlarından fon sağlamaya, kadın girişimcilerden tarımda girişimciliğe kadar ekosistemin tüm kesimlerine dokunan bir anlayışla, aynı motivasyondaki paydaşlarıyla birlikte hareket ederek başarı hikâyeleri yaratmayı hedefliyor. Girişimcilik ekosistemine yatırım fonları aracılığıyla da destek veren Banka, 2018'de Maxis Girişim Sermayesi Yatırım Fonu'nu kurdu. Founder One ve Arya'nın ardından 2023'te Cumhuriyet'in 100. yılı armağanı olarak kurduğu 100. Yıl Girişim Sermayesi Fonu ile girişimcilere yönelik fon sayısını 4'e çıkardı. Girişimcilere özel ürün ve hizmetlerle ihtiyaç odaklı çözümler sunmaya devam eden Banka, dünyada da ilk kez ücretsiz bulut kullanım hakkı sunan kredi kartı Maximiles Business Startup KrediKartı'nı girişimcilerle buluşturdu.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK TAAHHÜTLERİNDEN ÖDÜN VERMİYOR
Banka, Net Sıfır Bankacılık Birliği taahhütleri kapsamında 2050 yılına kadar kredi portföyünü net sıfır hedefleriyle uyumlu hale getirmeyi hedefliyor.
*Kredilerden kaynaklanan emisyonları azaltmak için karbon yoğun sektörlerden başlayarak sektörel karbonsuzlaşma hedeflerini 2030 yılına kadar;
Enerji üretiminde %61
Çimentoda %21
Demir-çelikte %10 emisyon yoğunluğu azaltımı olarak belirledi.
*Bankanın hedeflerinden biri de 2040 yılına kadar kömür ve kömürle ilişkili faaliyetlerin finansmanından çıkmak.
*Sürdürülebilirlik odaklı portföy gelişimi için ise 2026 yılına kadar 300 milyar TL tutarında sürdürülebilir finansman taahhüdü, 2028 yılına kadar girişimci kadınlara 100 milyar TL finansman sağlama hedefi bulunuyor.
TÜRKİYE EKONOMİSİNE 1.8 TRİLYON TL'LİK KAYNAK
Aktif büyüklüğünü Mart 2024 itibarıyla 2.66 trilyon TL seviyesine yükselten ve 100. yılında 'Türkiye'nin en büyük özel bankası' olmayı sürdüren İş Bankası'nın, ekonomiye sağladığı toplam kaynak tutarı 1.3 trilyon TL'si nakdi kredi hacmi, 467.5 milyar TL'si gayrinakdi kredi hacmi olmak üzere 1.8 trilyon TL yaklaştı. Aynı dönemde TL mevduat hacmi 837.2 milyar TL'ye, toplam mevduat hacmi 1.7 trilyon TL'ye yükselen bankanın özkaynak büyüklüğü ise 275 milyar TL'ye ulaştı. Türkiye Cumhuriyeti'nin iktisadi kalkınmasında önemli bir rol üstlenen, zor zamanlarda elini hep taşın altına koyan, her faaliyetinde insanı önceliklendiren İş Bankası, asırlık bir çınar olarak ikinci yüz yılında da topluma, insana, doğaya fayda sağlama konusunda kararlılığını samimiyetle devam ettirecek.
TARIM İHTİSAS ŞUBELERİ ARTACAK
Banka, odaklandığı stratejik alanlardan biri olan tarım alanında da verimlilik artışına ve sürdürülebilir üretime katkı sağlamak için tarımı, teknolojiyi ve finansı bir araya getirdiği Tarım İhtisas Şubeleri açıyor. İlk tarım şubesini 2022 yılında çiftçilerle buluşturan İş Bankası, yenilikçi çözümler sunduğu şubeleri, tarım bankacılığı stratejisinin çiftçilere açılan yüzü olarak konumlandırıyor. Banka, geleneksel şubelerden farklı bir konspet ile tasarladığı Tarım İhtisas Şubeleri'nin sayısını 2024 yılında 55'e çıkarmayı hedefliyor.
İŞ BANKASI'NIN İLKLERİ
1-Tasarruf alışkanlığını yaratmak ve yaygınlaştırmak amacıyla 'İş Bankası Kumbarası'nı sundu.
2- Günlük harcamalarda çek uygulamasını başlattı.
3- Ülkemizde elektronik bankacılığın temellerini attı.
4-İş Bankası'nın isimlendirdiği ve uygulamaya soktuğu Bankamatikler, ülkemizde ATM hizmetinin adı haline geldi.
5- Yurt dışında ilk Türk banka şubelerini açtı.
6- İlk yatırım hesabını hizmete sundu.
7- İlk yatırım fonunu oluşturdu.
8- Banka bünyesinde müşterilerin birikimlerini değerlendirmek üzere ilk menkul kıymet alım satımını düzenledi.
9- İlk interaktif telefon bankacılığı hizmetini sağladı.
10- 1997 yılında Türkiye'nin ilk internet şubesini kullanıma açtı.
11- Kişisel bilgisayarı olmayan müşterilerin de internet bankacılığının olanaklarından yararlanabilmesi için Netmatikler'i piyasaya sundu.
12- WAP ile bankacılık işlemlerini Türkiye'de ilk olarak cep telefonlarına taşıdı.
13- Türkiye'nin ilk mobil bankacılık uygulaması İşCep'i kullanıma sundu.
14- Türkiye'nin ilk QR kod kullanılan ödeme sistemi Parakod'u müşterilerin hizmetine sundu.
15- 2021 Yılında, ülkemizin ilk startup şubesi olan İstanbul Girişimcilik Şubesi, İş Kuleleri binasında faaliyetine başladı.
16- Startup'lara özel ülkemizdeki ilk şirket kredi kartı olmanın yanında, dünyada ilk kez Amazon Web Services iş birliği ile ücretsiz bulut kullanım hakkı sunan kart Maximiles Business Startup Kart girişimcilere sunuldu.