Cıvık mantar aslında mantar değil. 900’ü aşkın alt türü biliniyor. Alt türlerin çokluğu ve birbirilerinden farklı özelliklere sahip olmaları, bu canlı türünü kategorize etmeyi zorlaştırıyor. Cıvık mantarın yaşam ağacı üzerinde nereye ait olduğu halen tartışılıyor. Daha ilginç olan; cıvık mantar hücrelerinin etrafta yiyecek bulamadıklarında bir araya gelmeleri… Oluşan koloni iki metrekare büyüklüğüne erişebiliyor. Tek hücreye göre çok daha iyi koku alan koloni ileri geri salınarak gıdaya erişiyor. 2000 yılında Japon ve Macar bilim insanlarından oluşan ekip küçük bir cıvık mantar kolonisini karmaşık bir labirentin içine bıraktı. Labirentin iki çıkış noktası vardı ve bunlara birer parça yiyecek yerleştirilmişti. Cıvık mantar kolonisi birkaç koridora aynı anda yayılarak koridorların uçlarını yokladı. Koloni çıkmaz sokaklardan birer birer çekildi. Dört saatlik dikkatli çalışmanın sonucunda koloni labirentin iki ucunu buldu, yiyeceğe ulaştı. İzlediği yolun o iki ucu birleştiren en kısa yol olduğu görüldü. Koloni labirent koridorlarındaki yayılımı iki ucu birleştiren en kestirme yolun üzerindeydi.

CIVIK MANTARI MODELİ

Cıvık mantarı 2006 yılından bu yana inceleyen, West England Üniversitesi’nden Profesör Andrew Adamatzky, 2010 yılında organizmayı yeni bir teste tabi tuttu. Koloniyi Avrupa haritasının üzerine, İspanya ve Portekiz’in arasına yerleştirdi. Her iki ülkenin en büyük şehirlerinin üzerine küçük birer parça yulaf gevreği bıraktı. Koloni iki şehre doğru uzandı, kollara ayrıldı ve yulaf parçalarına ulaştı. Koloninin kollarının İberya otoyol ağına son derece benzediği gözlemlendi. Aynı deney Birleşik Krallık otoyol sistemi ve Tokyo metro ağı için tekrar edildi. Sonuç her seferinde aynıydı. Zekadan yoksun olduğu düşünülen cıvık mantar kolonisi, iki noktayı en kestirme yoldan birbirine bağlama yeteneğine sahipti. İnsanın şehir planlamacılığında ve dağıtım ağlarının tasarımında cıvık mantarı model alabileceği biyomimikri dünyasında konuşulan konular arasında… Tasarlanmak istenen ağ her ne ise ağı oluşturan belli başlı destinasyonlar ile labirent testi tekrar edilebilir ve cıvık mantarın tercih ettiği rota incelenebilir. Biyomimikri metodolojisine daha uygun olan ise cıvık mantarın noktaları birleştirme prensipleri anlamak olur. Matematiksel modelleme kullanılarak son derece karmaşık ağlar, her defasında labirent deneyini tekrar etmeye gerek duymadan tasarlanabilir.

SORULAR CEVAPLANDIĞINDA İLETİŞİM KURMA YETENEĞİNDE BELİRGİN BİR İLERLEME OLACAK

Cıvık mantarın yapabildikleri zeka kavramının sorgulanmasına yol açıyor. Bir canlının zeki olmak için beyne sahip olması gerekir mi? Tek bir tür zeka mı var yoksa farklı canlı türleri bilmediğimiz türden bir zekaya ya da zekâlara mı sahip? Bu soruların bilimsel olarak cevaplanması uzun süre alacak. Cevaplara ulaştığımızda hem kendi canlı türümüz içinde hem de diğer canlı türleri ile iletişim kurma yeteneğimizde belirgin bir ilerleme olacak. İnsanın diğer canlı türlerinden öğrenme tevazusunu göstererek acilen ihtiyaç duyduğu sürdürülebilir çözümlere ulaşması son derece ‘zekice’ olacak.